Verantwoording

Het doel van de webtool “Terreingericht Advies” is om terreineigenaren zo concreet mogelijk te adviseren hoe ze bestuivers kunnen helpen op een manier waarbij ze hun specifieke plek zo effectief mogelijk benutten. Een advies op maat dus, bestaande uit een keuzepallet van maatregelen, en praktische vuistregels voor de aanleg en het onderhoud daarvan. Hieronder lichten we de achtergrond van deze tool verder toe.

Populaties van wilde bestuivende insecten, zoals hommels, solitaire bijen en zweefvliegen, staan onder druk door een combinatie van factoren. Via de Nationale Bijenstrategie, en daarbuiten, zijn de laatste jaren tal van initiatieven ontstaan om bestuivende insecten te helpen behouden en bevorderen, en nog veel meer mensen hebben interesse om hier in bij te dragen.

Onderzoeksprogramma Kennisimpuls Bestuivers (2017-2022) is gericht op het ondersteunen van deze (toekomstige) initiatiefnemers, door het verzamelen en delen van de juiste wetenschappelijke kennis die nodig is om bestuivers zo effectief mogelijk te helpen. Het programma wordt uitgevoerd door Wageningen UR, in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center en EIS Kenniscentrum Insecten, en wordt gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV).

Een van de belangrijkste manieren om bestuivers te ondersteunen is door te zorgen voor voldoende leefgebied. Daarbij gaat het vooral “Bed & Breakfast”: geschikte plekken waar ze hun nest kunnen maken, en liefst zo dicht mogelijk daar in de buurt ook plekken waar ze voldoende voedsel kunnen vinden in de vorm van bloemen die nectar en pollen leveren.

Op tal van plekken wordt al gewerkt aan leefgebied voor bestuivers, vaak door het inzaaien van bloemenmengsels of het plaatsen van een bijenhotel. Dat is geweldig, maar om zulke initiatieven echt effectief te zijn is het belangrijk om ze te laten aansluiten bij de wensen van soorten die ter plaatse (kunnen) voorkomen. In Nederland leven honderden verschillende wilde soorten bijen en zweefvliegen, die van elkaar verschillen in het type bloemen dat ze als voedsel kunnen gebruiken, en de manier waarop ze hun nest maken. En hoewel sommige soorten in heel Nederland voorkomen, zijn andere soorten alleen te vinden in bijvoorbeeld het Limburgse heuvellandschap of de duingebieden aan de kust. Daarnaast zijn niet alle maatregelen makkelijk inpasbaar in elk type terrein, op een manier die aansluit bij de andere activiteiten die daar plaatsvinden.

Heeft u een stuk (eigen) terrein tot uw beschikking dat u graag wilt inrichten op een manier die een nuttig extra leefgebied biedt aan bestuivers, dan loont het dus de moeite om te kiezen voor een aanpak die aansluit bij de soorten die in uw regio voorkomen, en bij de werkzaamheden op uw terrein.
Maar in de praktijk is dat best een lastige puzzel. Want welke soorten betref het dan, welke bloemen hebben zij nodig en waaraan moet hun nestelplek precies voldoen? En hoe valt het onderhoud binnen de perken te houden en overlast van bijvoorbeeld woekerende onkruiden te voorkomen.

De webtool “Terreingericht Advies” heeft als doel om u hierin te begeleiden met praktijkgerichte tips, toegespitst op uw terrein en uw regio.

Uitgangspunt van de webtool “Terreingericht Advies” is om een advies te leveren dat A) nog enige keuzeruimte biedt en B) een breed pallet aan bestuivers in uw regio zo goed mogelijk ondersteunt.
Om die reden hebben we gekozen voor het aanbieden van een vrij breed keuzepallet aan maatregelen, en een beplantingsadvies dat bestaat uit een keuzelijst van plantensoorten die elkaar aanvullen in bloeiperiode . Op basis van de aangegeven bloeiperiode en bloemkleur kunt u daar zelf een voorkeurslijstje uit samenstellen, waarbij het nuttig is om te zorgen voor een goede zogenaamde ‘bloeiboog’: een continu aanbod van geschikte bloemen gedurende de hele vliegperiode van de bestuivers.

Indien u echter hulp wilt bieden aan een specifieke gidssoort of een aantal (zeldzame) soorten, dan valt waarschijnlijk winst te behalen door de keuze van uw beplanting nog gerichter toe te spitsen. In dat geval biedt de webtool Bloeibogen, ontwikkeld door Naturalis Biodiversity Center, uitkomst. Deze tool zet de bijensoorten centraal en gaat dieper in op het formeren van een plantenlijstje met een ideale bloeiboog voor een door de gebruiker geselecteerde set van bijensoorten.

Coördinatie van de webtool “Terreingericht Advies” is in handen van Dianne Sanders, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research. Heeft u vragen over deze webtool, neemt u dan gerust contact op. Ook suggesties voor verbeteringen of aanvullingen zijn van harte welkom. gebruik hiervoor het contactformulier.

• Helpdeskadviezen uitgebracht binnen zowel de Kennisimpuls Bestuivers (landelijk) als Groene Cirkel Bijenlandschap Wijk en Wouden. Deze adviezen zijn uitgebracht naar aanleiding van binnengekomen vragen over een specifiek terrein, maar elementen eruit zijn vaak ook toepasbaar op vergelijkbare locaties. Alle uitgebrachte adviezen zijn online beschikbaar in pdf-format.
• Wegwijzer Bestuivers biedt een overzicht van informatiebronnen over bestuivers. Deze wegwijzer probeert via een aantal gerichte vragen richting te geven in het woud van beschikbare informatie, zowel digitaal als in gedrukte vorm.
• Overzicht van bijeninitatieven in Nederland, zowel via een zoombare kaart als in lijstvorm. Waar mogelijk worden websites en/of contact informatie aangeboden voor specifieke initiatieven, om inspiratie op te kunnen doen en samenwerkingen te kunnen starten.
• Handreiking voor een bijvriendelijk landschap, met een duidelijke systematiek en een groot aantal vuistregels om te zorgen voor samenhang op landschapschaal tussen maatregelen die genomen worden in specifieke terreinen.
• Samenwerken aan het bijenlandschap, presentatie dat onderdeel vormt van het materiaal voor de training "Samenwerken aan het Bijenlandschap".